Het Initiatief TruStone is voor de meeste actoren in de natuursteensector geen onbekende meer. Vlaanderen en Nederland bundelden in 2019 de krachten en richtten een multistakeholderinitiatief op waar zowel overheden, bedrijven, ngo’s en vakbonden de schouders zetten onder een verantwoord inkoopbeleid van natuursteen uit risicogebieden. Ketentransparantie en -zorg is de rode draad doorheen dit verhaal
Niet altijd evident, maar evenmin onmogelijk. Immers, gebundelde kracht leidt tot meer impact. Om werkelijk te begrijpen waar het om gaat, is er dit advies: ga ter plaatse en zie met je eigen ogen waar je als bedrijf je materiaal inkoopt. Open de dialoog met je lokale leveranciers en zoek naar oplossingen waar elke partij beter van wordt.
Indiase zandsteen siert tal van opritten, straten en dorpspleinen in België, maar ook in Engeland, Frankrijk en Nederland lijkt men dol te zijn op dit product. De Indiase Kandla-kasseien vormen immers een prima alternatief voor de Belgische Grès du Condroz. De reden? Heel simpel: Kandla kasseien zijn goedkoper, snel leverbaar en dat in elke gewenste hoeveelheid. Een droomscenario voor velen, en voor aanbestedende overheden in het bijzonder. Of toch niet?
In 2005 bracht de Nederlandse ngo Arisa (tot 2019 gekend als de Landelijke India Werkgroep) een niet zo rooskleurig rapport uit waarbij tal van onethische praktijken en schending van de mensenrechten een ongenoeglijke schaduw wierpen op de oorsprong van deze Indiase ‘cobble stones’. Het rapport getiteld: ‘Budhpura ‘Ground Zero’ – Sandstone quarrying in India’ bleek het startschot voor heel wat projecten, initiatieven en samenwerkingsverbanden die doorheen de jaren werden opgestart tussen overheden, ngo’s, en een aantal geëngageerde bedrijven. Een lange weg met veel netelige zijwegen, maar niet onbegaanbaar.
Toen in 2015 ook de nationale media lucht kreeg van dit delicate oorsprongsverhaal, kwamen enkele aanbestedende lokale besturen in nauwe schoentjes te staan. Het woord kinderarbeid was gevallen, dat kwam de politiek niet ten goede. Een ruimer budget werd vrijgemaakt, voor uiteraard, duurdere kasseien van Belgische makelij
Maar is het verplaatsen van je aankoopbron wel de juiste oplossing? Überhaupt niet. Om niet te zeggen: integendeel. Het verhaal is immers complex waarin elke speler zijn eigen persoonlijk aandeel heeft.
Om die complexiteit te begrijpen, zit er maar één iets op: afreizen naar de bron. Zo gezegd, zo gedaan.
Het proces
Het hart van de Indiase zandsteenproductie, en meer bepaald van de Indiase plavuizen of kasseien Kandla Grey en Kandla Ochre, bevindt zich in Budhpura, deel uitmakend van één van de armste regio’s van het land: Rajasthan. 70% van de totale Indiase zandsteenproductie wordt ontgonnen in deze deelstaat.
De plavuizen worden met de hand gekapt uit reststromen zandsteen die ontgonnen worden uit de honderden steengroeves die deze regio typeren. Meestal zijn het vrouwen die deze restfracties kappen in de zogenaamde ‘cobble yards’, daar waar de mannen actief zijn in de groeves voor het ontginnen van zandsteen en het splitten ervan tot tegels. Soms maken deze yards deel uit van het patrimonium van de groeve-eigenaar zelf.
Wat ketentransparantie betreft, vereenvoudigt dit het Due Diligence proces aanzienlijk. In het andere geval kopen onafhankelijke ‘tractor owners’ restfracties op in de groeves, en dumpen deze dan in de yards of… bij de huishoudens zelf. Dit laatste mag je heel persoonlijk nemen: voor elk huisje dat in Budhpura te vinden is, liggen hopen steenafval die door vrouwen in oogverblindend kleurrijke sari’s met hamer en beitel worden gehakt tot het formaat en de dikte die voor onze Westerse tuinpaden, straten en pleinen wenselijk zijn. Wat in de huishoudens en de cobble yards wordt herwerkt tot een perfect eindproduct, wordt door exporteurs opgekocht en doorverkocht aan Europese kopers. Deze importeurs zorgen er als laatste voor dat de Kandla-plavuizen en kasseien uiteindelijk hun weg vinden naar onze kleinhandels, naar aanbestedende overheden, en als laatste stap naar de eindklant.
Tot zover de inleiding. Niks mis mee zult u denken. Tijd voor enkele details.
De uitdagingen
Het Arisa-rapport van 2005 maakte duidelijk dat er heel wat pijnlijke weerhaken aan onze mooie grijze en bruine kasseien vasthangen. Kinderarbeid bleek schering en inslag te zijn. Niet verwonderlijk, zo een gegeven ontstaat immers niet uit zichzelf maar is het gevolg van een ingewikkeld web gesponnen door het rag van armoede en door het niet nauwgezet naleven van de wetgeving. Om dit probleem beter te begrijpen moeten er eerst heel wat andere omstandigheden worden verduidelijkt. Want het één staat, leunt of valt met het andere.
OH&S
Zandsteenontginning in risicolanden wordt geteisterd door arbeiders die uitvallen door longziekten. Waar deze vroeger werden afgeschilderd als TBC, weet men vandaag wel beter. Stoflong of silicose is de boosdoener bij heel wat zieke ‘miners’ en is verantwoordelijk voor een te hoog sterftecijfer op te vroege leeftijd. Het ontbreken van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals o.a. mond- en neusmaskers, en het te weinig inzetten op ontginning door watergestuurde machines ligt hiervan aan de oorzaak.
Sociale bescherming en verloning
Rajasthan is één van de armste deelstaten van India. Vele arbeiders in Budhpura zijn ongeschoold en daarmee ongeletterd. Bovendien bestaat een groot deel van de arbeiders uit ‘migrant workers’ of seizoenarbeiders. Zij behoren veelal tot de laagste gediscrimineerde bevolkingslaag, beter bekend als kasten. Deze mensen hebben nauwelijks tot geen kennis van de wettelijke sociale bescherming waarop ze recht hebben zoals bv. in het geval van ziekte of overlijden. Vrouwen die er alleen voor staan na het overlijden van hun echtgenoot, bevinden zich hierdoor financieel en sociaal in een zeer kwetsbare positie.
Doordat de orders vanuit Europa nogal onregelmatig verlopen (in functie van de lopende projecten), worden quasi alle werkers betaald per piece rate. Dit maakt dat hun inkomen afhankelijk is van het aantal stuks die ze hebben geproduceerd. Een logisch gevolg voor een alleenstaande moeder is dat zij haar kinderen aan het werk zet in de cobble industrie om in het levensonderhoud van het gezin te helpen voorzien.
Daarenboven blijkt de ‘minimum wage’ in de fabrieken, groeves of cobble yards niet altijd te worden gerespecteerd, waardoor het verzamelde aantal roepies niet afdoend blijkt te zijn om in de kost van een basis levensbehoefte te kunnen voorzien. Hierdoor is het ook in ‘normale’ tweeoudergezinnen niet ongewoon dat kinderen meehelpen met het steenkappen.
Bovendien is het in India een gangbare praktijk dat arbeiders worden betaald d.m.v. een voorschot (van om en bij de drie maanden salaris), wat hen afhankelijk maakt van hun werkgever. Juridisch is het niet altijd mogelijk om dergelijke situaties als gedwongen arbeid, of erger, slavernij te kwalificeren, maar officieus betreedt men door deze praktijk een grijze zone waardoor arbeiders in schulden komen te staan bij hun werkgever. De meeste gezinnen blijken dan ook al 3 of 4 generaties lang te werken voor eenzelfde groeve-eigenaar. Deze voorziet de werkers van gammele optrekjes op de site waarin zij met hun gezin kunnen wonen. Dit is naar Indiase standaard een veel voorkomend gegeven, maar in het Westen totaal ondenkbaar. Kinderen komen al wonend in de groeve zelf heel vroeg in contact met het enige toekomstperspectief dat de regio biedt, of erven in het ergste geval de schulden van hun ouders in geval deze overlijden.
Onderwijs
Publieke scholen scoren ondermaats qua infrastructuur en lesinhoud. Leraren zijn niet gemotiveerd, of komen niet opdagen. Het nut van naar school gaan, wordt dan snel omgevormd tot een bezigheid die nergens toe leidt en die beter kan vervangen worden door het enige dat de regio te bieden heeft: de kinderen inzetten als extra bron van inkomsten. Kortetermijndenken is typerend voor wie in armoede leeft.
Doordat gebrek aan educatie een generatie-overschrijdend probleem is, leeft het belang van onderwijs simpelweg niet in bepaalde gemeenschappen. Kinderen die aan het werk zijn: het wordt ‘als normaal’ aanzien, ook al verbiedt de Indiase wetgeving dit onder de 14 jaar (of in het geval van gevaarlijk of zwaar werk zoals de natuursteenindustrie, onder de 18 jaar). Want het probleem zit niet zozeer in een gebrek aan gefundeerde wetgeving, maar eerder in een lakse naleving en controle ervan.
Algemene werkomstandigheden
Vers drinkwater, EHBO-set, afgescheiden (functionele) toiletten, werkzones in de schaduw, persoonlijke beschermingsmiddelen, werkzekerheid, ziekteverzekering, het ontvangen van een leefbaar loon, uitbetaling via bankoverschrijving i.p.v. cash, kennis van sociale rechten, enz. … het blijkt een lange wish-list waaraan niet of te weinig wordt voldaan. Ongeletterdheid, gebrek aan educatie en aan toekomstperspectief leiden eveneens tot een verwaarlozing van de eigen gezondheid, alcoholmisbruik, gebrek aan persoonlijke hygiëne, enz.
Is er wel licht aan het einde van de tunnel?
Bovenstaande opsomming vat slechts een fractie samen waar het Arisa-rapport het over had in 2005. Zoals gezegd zijn sindsdien talrijke organisaties en samenwerkingsverbanden aan de slag gegaan om inzicht te krijgen in de complexiteit van het probleem via uitgebreide studies en projecten ter plaatse. En die blijken moeizaam maar zeker hun vruchten af te werpen. ‘Customer satisfaction’ is immers een grote drijfveer voor vele lokale fabrieks-, yard- en groeve-eigenaren, en daarom zijn ze bereid te luisteren én te handelen naar de wish list van de kopers.
De voorbije jaren werd vanuit koperszijde duidelijk op de alarmbel geduwd dat kinderarbeid in Europa een absolute ‘no go’ is. Sindsdien is het een fenomeen dat nauwelijks tot niet meer wordt waargenomen in de regio. Althans niet in de (betere) groeves, fabrieken en yards. Bij de ingang prijken sinds enkele jaren grote panelen met daarop in Hindi en Engels ‘Child Labour Free Zone’. Moeilijker is de controle bij de huishoudens zelf waar het vooral vrouwen zijn die het kapwerk thuis combineren met het huishouden en het oppassen op de kinderen.
Sommige yards leveren sinds enkele jaren extra inspanningen waardoor nu 3 van de grotere yards tot ‘model yard’ worden kunnen worden benoemd. In deze model yards is vers drinkwater aanwezig, gebruiken de vrouwen werkhandschoenen, werden er shelters gebouwd teneinde in een schaduwzone te kunnen werken, is een EHBO-kistje aanwezig, zijn er gescheiden toiletten voor mannen en vrouwen, en sommige model yards investeerden zelfs in de aanleg van een speeltuintje en crèche voor de vele jonge kinderen die meekomen met hun moeder.
Top down
Hoe banaal sommige zaken voor ons, Westerlingen, ook mogen klinken, de eerste stappen van succes worden gezet door het implementeren van kleinschalige aanpassingen ‘on the ground’. Ze betekenen voor de werknemers, gezinnen en kinderen ter plaatse vaak een groot verschil. Die verschillen zijn na jarenlange inspanning meet- en zichtbaar in zowel de bedrijven, het dorp, als de scholen in de regio. De gunstige resultaten zijn er gekomen doordat overheden, bedrijven en ngo’s in BE/NL en elders de krachten hebben gebundeld samen met ngo’s en bedrijven ter plaatse in Budhpura. Het is immers zowel een top down als een bottom up verhaal. We hebben het in het bijzonder over de financiële steun van de Nederlandse en Vlaamse overheid, de ngo Arisa, en bedrijven zoals Beltrami, Stoneasy.com en London Stone die deze projecten van bij het begin trekken en ondersteunen.
Bottom up
Al deze inspanningen zouden niet tot het huidige resultaat kunnen leiden zonder de samenwerking on the field met ARAVALI, een organisatie die een brug slaat tussen de Indiase overheid en organisaties ter plaatse zoals Manjari. Deze laatste heeft baanbrekend werk verricht door zich te nestelen in het hart van Budhpura, en zo het vertrouwen te winnen van de lokale bedrijven, de gezinnen en de kinderen. Door de gemeenschap te wijzen op hun rechten en hen cruciale zaken bij te brengen over gezondheid en veiligheid, staan ze vandaag sterker, worden ze mondiger, leren ze opkomen voor zichzelf en meedenken over veranderingen.
Ziekteverzekeringen bleken een goede deuropener te zijn om het vertrouwen te winnen van de gemeenschap en bedrijven, alsook veelvuldig gelobby voor meer en betere leerkrachten in de regio werpt zijn vruchten af. Dit aantal is immers verdubbeld en 75% van de kinderen tussen 6 en 14 jaar gaat er vandaag naar school. Publieke scholen werden voorzien van toiletten en omdat de regio weinig alternatieve inkomstenbronnen biedt, werden naaiopleidingen voor meisjes en elektricien-opleidingen voor jongens uitgewerkt. Er wordt door de kinderen ook veelvuldig gebruik gemaakt van een lokale bibliotheek en recent werd een cricketveld aangelegd, omdat kinderen simpelweg kinderen moeten kunnen zijn.
Voorbeeldproject
Het succes van het lopende Child Labour Free Zone project lokt andere risicosectoren zoals de thee- en schoenenindustrie naar Budhpura. Het wordt bijna als een voorbeeldproject gezien ter inspiratie van hoe het anders kan wanneer lokale en internationale business, én de lokale gemeenschap gaan samenwerken. Want ook al is de motivatie om te investeren in een socialer beleid bij lokale handelaars in eerste instantie geldgewin, toch leidt dit op termijn tot een bewustzijnsverruiming waarbij men inziet dat het niet anders kan maar anders moet. Een kentering is dus zeker aan de gang, maar er is nog veel werk te verrichten. En dat is waar jij, als lezer van dit verhaal en als inkoper, handelaar, voorschrijver, verwerker of eindconsument letterlijk een steen kan verleggen.
Wat kan jij doen?
Willen we onze cultuur opdringen? Helemaal niet. Er is al globalisering en bijhorende eenheidsworst genoeg. Toch mag dit geen excuus zijn om de blik af te wenden van onze eigen verantwoordelijkheid, meer nog, van de verantwoordelijkheid jegens de OESO-richtlijnen inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Dit verhaal start bij het zien met eigen ogen. Dit wil zeggen dat je als inkoper niet enkel onderhandelt met je exporteur in Delhi of Jaipur, maar dat je afreist tot in de groeve, de fabriek of de cobble yard zelf, tot bij die vrouwen en mannen die jouw stenen kappen tot dat product wat jou succesvol maakt. Overleg met je supplier waarom een beter sociaal beleid en een ketentransparantie een voorwaarde is voor zaken doen. Jouw persoonlijke aanwezigheid én betrokkenheid wordt zonder twijfel ernstig genomen. Ga na wat er nu of morgen kan veranderd worden en zoek samen naar oplossingen. Handschoenen, stofmaskers, een hoger loon, ziekteverzekering en schoolgaande kinderen betekenen een wezenlijk verschil.
Overdenk of je bereid bent een meerprijs te betalen mits garantie van een hoger loon voor de werknemers. Overweeg of jouw partner wel de juiste partner is, enkel en alleen omdat hij goedkoper kan leveren. Denk na over hoe je jouw partners die wél investeren in een beter sociaal beleid, hiervoor kan belonen. Smeed samen een vertrouwensband en geef hen bv. garanties op een langdurige samenwerking. Laat hen zien dat je meent wat je zegt, dat je bereid bent mee te denken, maar dat je waar wenst voor je geld.
Niet enkel importeurs hebben hun verantwoordelijkheid te nemen, want dit verhaal richt zich tot élke schakel in de keten. Dus ook als kleinhandel, verwerker, aannemer, voorschrijver en zelfs eindconsument kan je je rol hierin spelen door aan te kopen bij een verdeler die transparant communiceert over zijn supply chain of door je aan te sluiten bij initiatieven die ijveren voor ketentransparantie zoals TruStone.
Gebundelde krachten
Uiteraard is dit een moeizame weg wanneer je alleen als individu wat op je borst gaat slaan. De voorbije jaren hebben bewezen dat gebundelde kracht tot effectieve veranderingen leidt. Maar die kracht kan en moet nog groter en sterker. Het project No Child Left Behind telde bij de start slechts 2 deelnemende bedrijven: Stoneasy.com en Beltrami. Deze werden later versterkt door London Stone. Nochtans werden er tot op heden dankzij de overheidssteun en de samenwerking met Arisa, ARAVALI en Manjari al heel wat mooie prestaties gerealiseerd. Laat dit een oproep zijn aan Westerse bedrijven om toe te treden en om dit project verder vooruit te helpen.
Uiteraard is ook de slaagkans van TruStone, het multistakeholderinitiatief tussen Vlaanderen en Nederland, maar zo sterk als zijn aantal actief participerende leden. Hoe meer leden een transparant zicht eisen op de keten waarvan ze deel uitmaken, hoe meer druk op fabrieken en groeves van waaruit wordt ontgonnen. Customer satisfaction, remember? Engageer je om je eigen Due Diligence uit te voeren, en laat de OESO-richtlijnen gelden. Wees bereid om samen met de eigenaren van groeven en fabrieken mee te werken richting een beter beleid.
TruStone richt zich tot zowel importerende als niet-importerende bedrijven, maar evenzeer tot aanbestedende overheden, en ja ook die hebben een groot aandeel in dit verhaal. Materiaalkeuzes op basis van het beste prijsvoorstel werken onethische praktijken in landen van herkomst simpelweg in de hand. Bovendien bezorgen onrealistische levertermijnen voor grote druk op de productie units. Hierdoor gaan exporters ‘shoppen’ wat zand in de ogen strooit van het due diligence proces. Vraag in bestekken naar het due diligence proces van de leverancier en naar zijn visie en plan van aanpak. Volgens Manjari is vragen naar certificaten en audits immers niet zozeer van belang, maar wel vragen naar bewijs waaruit blijkt dat de leverancier zich engageert in een proces die de situatie op de grond verbetert.
De vraag is…
Dit verhaal gaat vandaag over individuele successen en kleine winsten voor het collectief van de gemeenschap. Want ook al is in onze Westerse mindset ‘the sky is the limit’ en moet alles in een vingerknip worden geklaard, daar, in het hart van Budhpura, gaan wij als westerling generatie-overkoepelende gewoontes niet zomaar veranderen en worden we geconfronteerd met de traagheid van de daar geldende realiteit. Het is een realiteit die wij niet naar onze hand moeten zetten, want wij hebben de waarheid verre van in pacht. Maar we dienen ons wel bewust te zijn en de ogen te openen voor datgene wat we kunnen doen. Vanuit onze knowhow weten we dat kleine veranderingen grote verschillen kunnen maken en dat die verschillen er kunnen komen wanneer we lokaal grondwerk combineren met druk én engagement vanuit internationale inkoperszijde.
En ja, dit is een warme oproep naar jullie allen: importeurs, kleinhandels, voorschrijvers, verwerkers en aanbestedende overheden. We hebben elk onze rol te spelen in dit verhaal, hoe klein of groot ook. De vraag is: wat ga jij doen?
Meer info:
www.nochildleftbehind.co.uk | www.febenat.be | www.imvoconvenanten.nl/natuursteen of www.trustone.be | www.arisa.nl | www.stopchildlabour.org
Polycaro nr° 70 – uitgave June 2020 – www.polycaro.be
Unique b2b-magazine voor keramiek, composiet & natuursteen in de Benelux