Hallo, ik ben Bram Callewier, Managing Partner bij Beltrami, een Belgische natuursteenimporteur. Welkom bij het eerste deel van een zesdelige blog over kinderarbeid in de natuursteensector. Iedereen in de natuursteensector zal ongetwijfeld al wel hebben gehoord dat natuursteen met behulp van kinderarbeid wordt geproduceerd. Het valt inderdaad niet te ontkennen dat kinderen worden ingezet, vooral bij bepaalde activiteiten zoals het kappen van kasseien. Maar wat gebeurt er echt in deze verre uithoeken van de wereld, mijlenver weg van onze vakkundig ontworpen tuinen? Wat is het echte verhaal? Deze blog wil u informeren over de onderliggende oorzaken van kinderarbeid en meer vertellen over enkele inspirerende, door de plaatselijke gemeenschap gedragen projecten om dit en andere aanverwante maatschappelijke problemen op te lossen. Prettige lectuur zal het niet altijd zijn, maar wij beloven u dat het de waarheid is en garanderen dat het onbevooroordeeld is geschreven.

Op 1 januari 1995 is India toegetreden tot de WTO en heeft het land zijn grenzen opengesteld voor vrije handel. Westerse ondernemingen waren helemaal gewonnen voor globalisering en trokken massaal oostwaarts om er hun producties uit te besteden of om, zoals in het geval van de natuursteensector, op zoek te gaan naar goedkopere alternatieven. Wij zakenmensen wisten meestal amper hoe deze mysterieuze natuursteenproducten werden gemaakt, laat staan hoe ze werden ontgonnen. Vergaderingen vonden plaats met tussenpersonen, in kantoren of hotellobby’s, en handelden hoofdzakelijk over prijzen, hoeveelheden en leveringstermijnen. Ethische kwesties kwamen in die vroege jaren niet aan bod.

Ook de Westerse consumenten waren toen in de wolken met de toestroom van goedkope goederen. Producten zoals natuursteen die voor de meeste mensen voordien onbetaalbaar waren, werden dat nu plots wel. Neem nu een tuinterras. Voor 1990 werd natuursteen hoofdzakelijk in lokale groeves ontgonnen en was een terras in natuursteen alleen weggelegd voor wie een goed gespijsde bankrekening had. Tegenwoordig kun je kwalitatief hoogwaardige zandsteen uit India kopen voor minder dan 30 euro per m2!

De laatste tien jaar is echter duidelijk geworden dat niet iedereen in de toeleveringsketen beter wordt van vrije handel. Werknemers in kwetsbare functies werden uitgebuit en doordat velen in de inkooplanden de wetgeving aan hun laars lapten, werden Westerse ondernemingen met een harde realiteit geconfronteerd: hoe veel ze ook in maatschappelijk verantwoord ondernemen in België en Europa investeerden, hun ethische geloofwaardigheid zou altijd maar zo groot zijn als de zwakste schakel in hun internationale toeleveringsketen.

Ikzelf werd in 2009 voor het eerst met deze realiteit geconfronteerd bij mijn eerste bezoek aan Budhpura. Budhpura, dicht bij Kota in de staat Rajasthan, is de bakermat van de Indiase zandsteenkasseiproductie en een belangrijk aankoopgebied voor Beltrami. Enige tijd ervoor had ik al vernomen dat hierbij kinderarbeid werd ingezet. Hoewel ik het nog nooit met eigen ogen had gezien, was het niet moeilijk om geloof aan die verhalen te hechten. Ik trok op onderzoek uit om te weten te komen hoe de vork echt in de steel zat en ontdekte al snel dat kinderen in veel gevallen hun ouders hielpen om zandsteenkasseien te kappen en, in sommige gevallen, als volwaardige ‘werknemers’ aan de slag waren.

Discussies met leveranciers om kinderarbeid te stoppen, draaiden op niets uit omdat zij niet degenen zijn die erover beslissen. Voor een goed begrip moet u weten dat kasseikappen niet in fabrieken of ateliers gebeurt, maar doorgaans aan de rand van de groeves of zelfs thuis. In veel gevallen worden hopen steenafval gewoon voor de deur gestort en worden uit het steenafval met een hamer en beitel kasseien van het gewenste formaat en de gewenste afwerking gekapt. Vaak werken meerdere gezinsleden mee aan het productieproces. Aan het einde van de dag worden de afgewerkte kasseien opgehaald en aan plaatselijke kasseihandelaars verkocht. Hoewel deze plaatselijke handelaars de kasseimarkt min of meer controleren, hebben zij niet de middelen om de producten ook uit te voeren. Nu komen onze leveranciers in beeld.

De eerste vraag die u zich waarschijnlijk stelt, is waarom wij als ondernemingen die maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel dragen, deze producten blijven kopen. Het antwoord is heel simpel: omdat het onverantwoord zou zijn een probleem dat gedeeltelijk door onze eigen vraag naar het product is veroorzaakt, de rug toe te keren. Als enige onderneming die beslissing nemen, is trouwens totaal zinloos omdat er altijd anderen zullen klaarstaan om de vrijgekomen plaats in te nemen zolang er vraag is naar het product. En wat als de hele sector zou stoppen met de aankoop van dit product? Dan zouden de werknemers en hun gezinnen in de meeste gevallen nog slechter af zijn. In een afgelegen dorp als Budhpura zijn er naast banen in de landbouwsector amper banen. Vergeet evenmin dat kinderarbeid een doos van Pandora is: eens geopend, komen ook andere maatschappelijke problemen aan het licht, zoals alcoholisme, huiselijk geweld en gezondheid op het werk.

We zijn dus op zoek gegaan naar hulp en expertise om het probleem van kinderarbeid bij de wortel aan te pakken. Moeilijk.  Een opdracht die veel inspanningen en een gecombineerde aanpak vergt. In de loop der jaren heb ik geleerd dat wij als gast in een vreemd land enkel plaatselijk aangestuurde initiatieven kunnen steunen. We moesten een ngo vinden die al ter plaatse in Budhpura actief was. We namen toen contact op met de LIW, een Nederlandse ngo die deel uitmaakt van de coalitie Stop Kinderarbeid en al in 2005 melding had gemaakt van kinderarbeid bij de productie van zandsteenkasseien (www.indianet.nl/budhpura.pdf). De LIW bracht ons in contact met Manjari, een kleinschalige ngo verankerd in de plaatselijke gemeenschap van Budhpura.  Manjari onderhield toen al nauwe contacten met de plaatselijke bevolking en was zich meer dan wie ook bewust van de impact van kinderarbeid in en rond Budhpura en van de talloze andere ermee samenhangende maatschappelijke problemen.  Als onderdeel van de gemeenschap was Manjari perfect geplaatst om het voortouw te nemen bij lokale initiatieven om kinderarbeid aan te pakken. Extra steun kwam er van de MV foundation, die instond voor de opleiding en begeleiding van de medewerkers van Manjari. Eind 2013 werd in de dorpen en gehuchten rond Budhpura een veelbelovend project gelanceerd met als doel kleine geografische zones te creëren waarin alle belangrijke leden van de gemeenschap kinderarbeid afwijzen, de zogenaamde kinderarbeidvrije zones. De boodschap was glashelder en ondubbelzinnig, geen ‘ja maar’, ‘wat als’ of ‘misschien’; alle kinderen moesten naar school.

Kort daarna stapte een Britse natuursteenleverancier, London Stone, mee in het verhaal en kon het project worden uitgebreid tot heel Budhpura en omstreken. Dankzij het harde werk van de vrijwilligers van Manjari hebben de inwoners van Budhpura nu opnieuw hoop en dromen ze van een betere toekomst, vooral voor hun kinderen.

In de blogpost van volgende maand legt Steven Walley, zaakvoerder van London Stone, in detail uit hoe Manjari met de gemeenschap samenwerkt om de toestand in Budhpura te verbeteren.

In tussentijd wens ik jullie alvast veel leesplezier met Manjari’s geregelde updates over haar lokale activiteiten.